آرنولد گزل:از اصل سوگیری نمو گزل تا خودگردانی

گزل باور داشت که رشد کودک تحت تأثیر دو عامل است. یکی از آن‌ها محیط است؛ یعنی چیزهایی که کودک در اطرافش تجربه می‌کند. اما به‌نظر گزل، عامل اصلی و بنیادی‌تر، فرایندی درونی است که توسط ژن‌ها کنترل می‌شود. او این روند را «رسش» یا «بالیدگی» نامید.

ویژگی مهم رشدِ مبتنی بر رسش این است که همیشه در یک ترتیب مشخص و ثابت اتفاق می‌افتد. می‌توان این را حتی در جنین هم دید. برای مثال، قلب همیشه اولین عضوی است که شروع به رشد و فعالیت می‌کند. بعد از آن، سلول‌ها به شکل تخصصی‌تر تقسیم می‌شوند و مغز و نخاع (دستگاه عصبی مرکزی) را شکل می‌دهند.

همچنین مغز و سر زودتر از قسمت‌های دیگر بدن مثل دست‌ها و پاها رشد می‌کنند. این ترتیب از پیش تعیین‌شده است و توسط برنامه ژنتیکی هدایت می‌شود، و هرگز به‌طور طبیعی به هم نمی‌خورد.

رشد بعد از تولد هم همین الگو را دنبال می‌کند. مثلاً همان‌طور که در دوران جنینی، سر زودتر رشد می‌کرد، بعد از تولد هم نوزاد ابتدا کنترل لب و زبانش را به‌دست می‌آورد، بعد گردن، شانه‌ها، بازوها، دست‌ها، و انگشتانش را، و در ادامه کنترل تنه، پاها و حرکات چشم را پیدا می‌کند. به این ترتیب می‌گوییم رشد کودک از سر به سمت پا پیش می‌رود (به این روند «سری–دمی» گفته می‌شود).

وقتی نوزاد بزرگ‌تر می‌شود، یاد می‌گیرد بنشیند، بایستد، راه برود و بدود. این توانایی‌ها هم طبق یک نظم مشخص به‌تدریج ظاهر می‌شوند، و همه‌ی این‌ها با رشد دستگاه عصبی که تحت کنترل ژن‌هاست، اتفاق می‌افتد.البته کودکان از نظر سرعت رشد با هم فرق دارند. یعنی ممکن است یکی زودتر بایستد و یکی دیرتر، اما همه‌ی آن‌ها مراحل رشد را به ترتیب و در یک مسیر مشخص طی می‌کنند.