رول پلی در روانشناسی چیست
رول پلی یا نقش‌بازی کردن، روشی آموزشی است که در آن دانشجویان نقش درمانگر، مراجع یا حتی مشاهده‌گر را ایفا میکنند تا مهارت‌ها و مفاهیم درمانی را به‌صورت عملی و تجربی یاد بگیرند. در این روش، دانشجویان میتوانند به جای صرفاً مطالعه تئوری روش های درمانی و DSM، موقعیت‌های واقعی یا شبیه‌سازی‌شده را تجربه کنند و نحوه تعامل، همدلی و پاسخ‌دهی در جلسات درمانی را تمرین کنند.
رول پلی چیست
رول پلی در روانشناسی چیست ؟ در رول پلی، یک دانشجو ممکن است نقش مراجع را بازی کند و علائم اختلال افسردگی را مطرح کند، در حالی که دانشجوی دیگر به‌عنوان درمانگر به او گوش میدهد، سؤالات مناسب میپرسد و تکنیک‌های درمانی مانند: گوش دادن فعال، بازخورد دادن، و کمک به حل مشکل را تمرین میکند. سپس، استاد یا دیگر دانشجویان به تحلیل و ارائه بازخورد می‌پردازند.
رول پلی در آموزش روانشناسی مزایایی مانند افزایش اعتماد به نفس، بهبود مهارت‌های ارتباطی، درک بهتر مفاهیم نظری، و آماده‌سازی دانشجویان برای موقعیت‌های واقعی را به همراه دارد و یک رویکرد مؤثر برای آمادگی بیشتر در مواجهه با چالش‌های حرفهای روانشناسی است.
رول پلی در عمل
جمع آوری اطلاعات در مصاحبه اولیه
اگر هدف از مصاحبه اولیه جمع آوری اطلاعات باشد ساختار جلسه را عمدتاً مشاور تعیین خواهد کرد. مشاور از مراجع می خواهد که درباره بعضی موضوعات مشخص صحبت کند. او به مراجع بیشتر از همه به شیوه های زیر واکنش نشان می دهد: closed question ، accent، probe، request for clarification این واکنشها برای استخراج اطلاعات بسیار مفید هستند.
probe : یک نوع سوال یا پرسش خاص است و به نوعی سؤال اشاره دارد که معمولاً با who (کی) where (کجا) (when) چه وقت یا how (چگونه) شروع میشود و بیشتر حالت جستوجو گرانه دارد. پاسخ این نوع سؤالات معمولاً بیشتر از یک یا دو کلمه است مثلاً در مورد پیدا کردن شغل جدید چه کار می خواهید بکنید؟
مشاوران تلاش میکنند تا هیچ سوالی را با کلمه “چرا” آغاز نکنند. این کلمه معمولاً تقبیح و مذمت را القا میکند مراجع را در حالت دفاعی فرو برد و باعث میشود که او برای توجیه خود تلاش کند. اغلب مراجعان به اینگونه سؤالات مثلاً چرا این کار را میکنی؟ نمی توانند پاسخ دهند.
accent عبارت است از تأکید بر چند کلمه آخر حرفهای مراجع مثلاً، مراجع می گوید “این وضعیت من رو خسته کرده” و مشاور میگوید ” شما را خسته می کنه؟
closed question یا سوالات بسته پاسخ سؤالی است که پاسخ خاص و کوتاهی دارد ، پاسخی مثل بله یا خیر. این گونه سؤالات معمولاً با ” آیا “شروع میشوند. مثلاً، مشاور می پرسد. آیا از آشنا شدن با افراد جدید خوشحال میشوید؟ و مراجع پاسخ می دهد: “بله”.
در مقابل سؤال بسته سؤال باز پاسخ یا open question قرار دارد که معمولاً با چه و چه طور شروع میشود و به مراجع فرصت بیشتری میدهد تا موضوع را توضیح دهد. مثلاً: این موضوع چه تأثیری در شما می گذارد؟ آیا میتوانید درباره آن اطلاعات بیشتری بدهید؟ در این باره کمی بیشتر توضیح دهید.
تفاوت عمده بین سؤالات بسته و سؤالات باز پاسخ این است که سؤالات باز پاسخ مراجع را بیشتر به حرف زدن تشویق می کنند. این تفاوت شبیه به تفاوتی است که بین آزمونهای چند گزینه ای و آزمونهای تشریحی دیده میشود در آزمونهای چند گزینه ای میتوان فهمید که فرد کدام اطلاعات و کدام حقایق را می داند. در آزمونهای تشریحی معلوم میشود که عمق دانش و درک فرد تا چه اندازه است.
و در آخر request for clarification یا تقاضای توضیح واضح تر کردن نوعی واکنش از سوی مشاور است. با درخواست توضیح بیشتر مشاور میخواهد مطمئن شود که حرفهای مراجع را متوجه شده است. این درخواست ها مراجع را وادار میکنند تا حرفهای قبلی خود را تکرار کند یا آنها را بیشتر توضیح دهد.
برای مثال مشاور “میپرسد درباره رابطه ات با همسرت بیشتر توضیح بده ” یا نمی فهمم این دو موضوع چه ربطی به هم دارند.
جمع آوری اطلاعات مراجع
1. مشخصات و اطلاعات اولیه
اسم ،آدرس و شماره تلفنی که بتوان با مراجع تماس گرفت. اهمیت این اطلاعات در این است که مشاور بتواند در فاصله بین جلسات با مراجع تماس بگیرد. آدرس مراجع می تواند درباره شرایط زندگی او اطلاعات غیر مستقیم ارایه دهد مثلاً، روحیه افرادی که در مجتمع های مسکونی بزرگ ، خوابگاه دانشجویی، خانه شخصی غیر اجاره ای زندگی میکنند ممکن است تفاوت داشته باشد.
سن، جنس، وضعیت تأهل شغل یا کلاس و سال مدرسه و دانشگاه اینها نیز می توانند اطلاعات مهمی باشند. این اطلاعات نشان میدهند که مراجع از لحاظ قانونی صغیر است یا خیر و می توانند. به درک اطلاعاتی که بعدها در طول مشاوره به دست می آید کمک کنند.
2. مشکلات کنونی، هم اولیه و هم ثانویه
بهترین حالت این است که اطلاعات دقیقاً به همان صورتی ثبت شوند که مراجع آنها را بیان می کند. اگر مشکل مراجع عناصر رفتاری داشته باشد آنها نیز باید ثبت شوند. سؤالاتی که به افشای این نوع اطلاعات کمک میکنند عبارتند از سؤالاتی از نوع زیر:
- این مشکل عملکرد روزانه فرد را تا چه اندازه مختل می کند؟
- این مشکل چگونه خود را نشان میدهد؟ چه افکار و احساسات دیگری با آن همراه هستند؟
- این مشکل هر چند وقت یک بار بروز میکند؟ چند وقت است که مشکل وجود دارد؟
- آیا مراجع میتواند مجموعه با روندی از رویدادهای پیرامونی مشکل را شناسایی کند؟
- مشکل چه زمانی روی میدهد؟ با چه کسی؟ قبل و بعد از مشکل چه اتفاقاتی روی می دهد؟
- در حال حاضر چه چیزی باعث شده است که مراجع وارد مشاوره شود؟
3. زندگی حال حاضر مراجع
مراجع روزهای معمولی خود را چگونه سپری میکند؟ چه فعالیتهای اجتماعی، مذهبی، تفریحی و امثال آنها در زندگی او حضور دارند؟ وضعیت شغلی یا تحصیلی مراجع چگونه است؟
4. بیوگرافی خانوادگی
- سن پدر و مادر، شغل آنها، توصیف شخصیت آنها، رابطه آنها با یکدیگر و رابطه هر یک از آنها با مراجع و سایر خواهران و برادران
- سن، جنس و ترتیب سنی برادران و خواهران رابطه مراجع با هر یک از آنها
- آیا در خانواده سابقه اختلالات روانی وجود داشته است؟
- توصیف ثبات خانوادگی از جمله تعداد شغلهای والدین تعداد نقل مکانهای خانواده و موارد دیگر این اطلاعات در مراحل بعدی مشاوره درباره مسائل مربوط به ثبات مراجع و یا روابط میان فردی او مفید واقع می شوند.
5. بیوگرافی شخصی
- سابقه پزشکی هر گونه بیماری غیر عادی یا بیماری مرتبط با وضعیت فعلی هر گونه بیماری و جراحتی که از دوره پیش جنینی تا این لحظه وجود داشته است.
- سابقه تحصیلی پیشرفت تحصیلی در دبستان راهنمایی دبیرستان و دانشگاه اطلاعاتی که علایق درسی و روابط با همکلاسی ها را نیز شامل میشود.
- سابقه خدمت سربازی استخدام در ارتش
- سابقه شغلی مراجع در کجاها کار کرده چه نوع شغل هایی داشته هر یک از آنها چه مدت طول کشیده است روابط او با همکارانش چگونه بوده است؟
- سابقه جنسی و زناشویی مراجع دانش خود درباره مسائل جنسی را از کجا به دست آورده است؟ سابقه روابط او با جنس مخالف چگونه بوده است؟ آیا قبلاً نامزد داشته با متأهل بوده است؟ آیا پیش از این تعهدات هیجانی درگیری عاطفی عمده داشته است؟ علت به هم خوردن روابط قبلی او چه بوده است؟ روابط فعلی او با همسرش چگونه است؟ چه دلایلی مثلاً خصوصیات همسر، افکار شخصی باعث شده اند که او با همسر خود ازدواج کند؟ از زمان عروسی تا کنون روابطش با همسرش چگونه بوده است؟ آیا آنها فرزندانی دارند؟
- مراجع از مشاوره چه تجربه قبلی دارد و چه واکنشهایی از خود نشان داده است؟
- اهداف شخصی مراجع در زندگی کدام ها هستند؟
6. توصیف مراجع در طول مشاوره و رول پلی
- در اینجا مشاور ظاهر فیزیکی مراجع از جمله طرز لباس پوشیدن طرز ایستادن یا نشستن، میمیک چهره، حرکات بدنی، کیفیت صدا را مینویسد.
- این که مراجع چگونه با مشاور ارتباط برقرار می کند، چقدر آماده پاسخ دادن است ،چقدر انگیزه دارد، چقدر گرم برخورد میکند، چقدر منفعل است و …
- در اینجا مشاور باید ملاحظات و مشاهدات شخصی خود را بنویسد. سطح کلی توانایی های اطلاعاتی، خزانه لغات قضاوت و توانایی های انتزاعی که مراجع نشان میدهد چگونه است؟ روان بودن جریان افکار، نظم افکار و میزان حرف زدن مراجع تا چه حد بوده است؟
7. خلاصه و توصیه ها
- مشاور درباره پیوندهایی که ظاهرا بین توضیحات مراجع درباره مشکل و سایر اطلاعات به دست آمده در طول جلسه وجود دارد نظر خود را مینویسد مثلاً چه نوع مشاوری برای این مراجع بهترین مشاور خواهد بود.
- اگر قرار باشد خود وی مشاور این مراجع باشد، کدام یک از خصوصیات او میتواند برای کمک به مراجع از اهمیت ویژه‌ای برخوردار باشند، کدام خصوصیت او ممکن است مضر باشد، اهداف مراجع از مشاوره تا چه حد واقع بینانه است؟ مشاور طرز تفکر خود را در باره ی اینکه مشاوره چگونه باید ادامه پیدا کند می نویسد.
نمونه رول پلی روانشناسی
برنامه رادیویی اتاق درمان: در این برنامه ما به شنیدن گفت و گویی که بین مشاور و مراجع در اتاق درمان رخ می دهد دعوت هستیم. این برنامه رادیویی با تمرکز بر مکالمات و تعاملات مراجعین و درمانگران، به بررسی فرآیند درمان و نحوه گفت‌وگوهای آنها می‌پردازد. و نمونه رول پلی روانشناسی به حساب می آید.
در هر قسمت، شنوندگان شاهد یک جلسه فرضی بین درمانگر و مراجع خواهند بود که به موضوعات مختلفی از جمله اضطراب، افسردگی، مشکلات ارتباطی و بحران‌های شخصی پرداخته میشود.
هدف از این برنامه، آشنایی بیشتر با فضای جلسات روان‌درمانی و نوع گفتگوهایی است که به رشد و بهبود ذهنی کمک میکند. همچنین، شنوندگان با شنیدن این مکالمات، میتوانند با روش‌های ارتباط درمانی و شیوه‌هایی که روانشناسان برای بررسی و حل مشکلات به کار می‌برند، آشنا شوند.
فرم معاینه وضعیت روانی
سوالات متداول
رول پلی در روانشناسی چیست
رول پلی (Role Play) در روانشناسی تکنیکی است که در آن فرد نقش‌های مختلف را بازی میکند تا احساسات، افکار ،درمانگر و مراجع را بهتر بشناسد و مدیریت کند. این روش برای تمرین موقعیت‌های دشوار، بهبود مهارت‌های ارتباطی درمانگر، و تقویت همدلی استفاده میشود و معمولاً در جلسات درمانی یا آموزشی به کار می‌رود.
چه طور روانشناس شویم
در پاسخه چه طور روانشناس شویم به طور خلاصه باید این مراحل رو طی کنید:
کارشناسی روانشناسی: اولین قدمه، جایی که اصول اولیه روانشناسی رو یاد می‌گیری.
کارشناسی ارشد روانشناسی: برای تخصص بیشتر در زمینه‌ای خاص، مثل روانشناسی بالینی یا مشاوره.
کارآموزی و تجربه کاری: باید زیر نظر روانشناسان با تجربه کار کنی تا مهارت‌های عملی رو کسب کنی.
گرفتن مجوز کار: معمولاً بعد از مدرک ارشد و تجربه کافی می‌تونی مجوز مشاوره بگیری.
📚 مطالعه بیشتر
ماخذ: b2n.ir
