اختلال اسکیزوفرنی فرم :علائم، پیشآگهی و درمان
- روان شو
- اختلالات

اختلال اسکیزوفرنی فرم
اختلال اسکیزوفرنی فرم یک بیماری روانی با شروع ناگهانی است که شباهت زیادی به اسکیزوفرنی دارد، اما مدتزمان علائم آن بین یک تا شش ماه محدود میشود. این اختلال میتواند شامل هذیان، توهم، تغییرات خلقی و سردرگمی موقتی باشد، اما بهطور کلی روند بهبود آن خوشخیم است و بیماران معمولاً پس از پایان دوره به وضعیت قبلی بازمیگردند.
اختلال اسکیزوفرنی فرم در dsm 5

اختلال اسکیزوفرنی فرم بین یک تا شش ماه طول میکشد و علائم اصلی آن هذیان، توهم هست.
شروع سریع علائم و سیر خوشخیم از ویژگیهای کلیدی این اختلال است.
تمایز از اسکیزوفرنی مزمن بر اساس مدت زمان علائم (بیش از شش ماه) و اختلال روانپریشی کوتاهمدت (کمتر از یک ماه) انجام میشود.
شیوع سالانه حدود ۰.۰۹ درصد و طول عمر ۰.۱۱ درصد است؛ مردان پنج برابر بیش از زنان در معرض ابتلا هستند.
احتمال بروز اختلالات خلقی در بستگان افراد مبتلا به اختلال اسکیزوفرنی فرم بیشتر از بستگان افراد مبتلا به اسکیزفرنی است.
بر پایه معاینه بالینی، بررسی تاریخچه پزشکی و در صورت نیاز آزمایشهای تکمیلی است.
درمان شامل داروهای ضد روانپریشی، بستری کوتاهمدت و رواندرمانی حمایتی و در بعضی موراد ECT استفاده میشود.
حدود ۶۰ تا ۸۰ درصد بیماران ممکن است به اسکیزوفرنی مزمن پیشرفت کنند؛ مابقی یک یا چند اپیزود مکرر یا بهبود پایدار را تجربه میکنند.
علائم اسکیزوفرنی فرم
⭕ اسکیزوفرنی فرم چیست ؟
اختلال اسکیزوفرنی فرم با مجموعهای از علائم روانپریشانه مشخص می شود که از نظر بالینی شباهت زیادی به اسکیزوفرنی دارند، اما مدت زمان بروز و سیر بیماری در آن متفاوت است. علائم کلیدی این اختلال عبارتاند از:
شروع ناگهانی و سریع علائم روانپریشی: نشانهها معمولاً بهطور حاد و در مدتزمان کوتاهی ظاهر میشوند.
سیر بالینی خوشخیم: افراد دچاراختلال اسکیزوفرنی فرم با رفع علائم اختلال به سطح عملکرد اولیه بازمیگردد.
وجود تغییرات خلقی: گاهی همراه با نشانههای روانپریشی، تغییرات خلقی مانند افسردگی یا مانیا نیز مشاهده میشود.
کاهش موقت هشیاری یا سردرگمی
در مجموع، اگرچه اسکیزوفرنیفرم ممکن است بهبودی کامل داشته باشد، اما سیر بیماری همیشه خوشخیم نیست. حدود ۶۰ تا ۸۰ درصد بیماران مبتلا به این اختلال، در آینده به اسکیزوفرنی مبتلا خواهند شد. مابقی افراد ممکن است مجدداً دورههای موقتی مشابهی را تجربه کنند، در حالی که تعداد کمی از بیماران تنها یک دورهی منفرد را پشت سر میگذارند. این تنوع در سیر بیماری، اهمیت پیگیری بالینی منظم و ارزیابیهای دورهای را بیش از پیش نشان میدهد.
شباهت علائم با اسکیزوفرنی: علائمی مثل هذیان و توهم کاملاً مشابه اسکیزوفرنی هستند، اما مدت بروز آنها در اسکیزوفرنیفرم کوتاهتر است.
عدم بروز افت چشمگیر در عملکرد شغلی و اجتماعی: برخلاف اسکیزوفرنی، در این اختلال افت عملکرد طولانیمدت معمولاً مشاهده نمیشود.
کمیاب بودن علائم منفی: علائم منفی مانند بیانگیزگی، فقر گفتار و عاطفه تخت نادر هستند. با این حال، وجود این علائم نشانهای از پیشآگهی ضعیفتر و احتمال ابتلا به اسکیزوفرنی در آینده است.
با توجه به اینکه علائم اختلال اسکیزوفرنیفرم بسیار مشابه با اسکیزوفرنی است (مانند هذیان، توهم و اختلال در تفکر)، در این مقاله بهصورت جداگانه به شرح این علائم نپرداختهام. برای آشنایی دقیقتر با این نشانهها میتوانید به مقالهی اختصاصی ما درباره [اختلال اسکیزوفرنی] مراجعه کنید.
علت وشیوع اسکیزوفرنیفرم
⭕ شیوع
– اطلاعات دقیق درباره نرخ بروز و شیوع در دست نیست.
– معمولاً در جوانان و نوجوانان بیشتر دیده میشود.
– در مردان حدود پنج برابر بیشتر از زنان رخ میدهد.
– شیوع سالانه حدود ۰.۰۹ درصد و در طول عمر ۰.۱۱ درصد گزارش شده است.
علت
- ژنتیک و سابقه خانوادگی:
خویشاوندان مبتلایان به اسکیزوفرنی فرم در معرض خطر ابتلا به اختلالات روانی قرار دارند، اما الگوی این خطر با اسکیزوفرنی و اختلالات دو قطبی متفاوت است:
– در مقایسه با خویشاوندان بیماران اسکیزوفرنی، احتمال بروز اختلالات خلقی در این گروه بیشتر است.
– در مقایسه با خویشاوندان بیماران دو قطبی، احتمال ابتلا به برخی اختلالات روانپریشی در آنها بالاتر است.
- یافتههای تصویربرداری مغزی:
مطالعات نشان دادهاند که هنگام انجام تکالیف شناختی:
– فعالسازی ناحیه پیشپیشانی تحتانی (prefrontal cortex) در مبتلایان کاهش دارد.
– این نقص عمدتاً در نیمکره چپ مغز مشاهده میشود.
– برخی مطالعات افزایش اندازه بطنهای مغزی را گزارش کردهاند، اما این تغییر ارتباط محکمی با پیشآگهی ندارد.
تشخیص افتراقی اسکیزوفرنی و اسکیزوفرنی فرم
ویژگی | روانپریشی کوتاه مدت | اسکیزوفرنی فرم | اسکیزوفرنی |
---|---|---|---|
زمان | کمتر از ۱ ماه | بین ۱ تا ۶ ماه | بیش از ۶ ماه |
شروع علائم | حاد و ناگهانی | شروع نیمهحاد یا تدریجی | معمولاً شروع تدریجی |
مشکل در عملکرد اجتماعی | ممکن است نباشد | گاهی وجود دارد | شایع و قابلتوجه |
یکی از معیارهای کلیدی برای تشخیص اختلالات روانپریشی، مدتزمان ادامهی علائم است. سه اختلال مهم در این طبقهبندی وجود دارند که از نظر نشانهها شباهتهایی دارند، اما از نظر زمان بروز علائم با یکدیگر تفاوت دارند. این تفاوتها، بهویژه در تشخیص افتراقی اسکیزوفرنی و اسکیزوفرنی فرم، اهمیت زیادی دارد.
1. اختلال روانپریشی کوتاهمدت
اگر علائم سایکوتیک کمتر از یک ماه طول بکشند، این تشخیص بیان میشود. شروع آن ناگهانی است و معمولاً به دنبال یک استرس شدید رخ میدهد.
2. اختلال اسکیزوفرنیفرم
اگر مدتزمان علائم بین یک تا شش ماه باشد، تشخیص اسکیزوفرنیفرم مطرح میشود. نشانهها مشابه اسکیزوفرنیاند، اما چون هنوز به شش ماه نرسیدهاند، نمیتوان تشخیص قطعی اسکیزوفرنی داد. بعضی از این بیماران بعداً به اسکیزوفرنی مبتلا میشوند.
3. اختلال اسکیزوفرنی
زمانیکه علائم سایکوتیک بیش از شش ماه ادامه پیدا کنند (و فرد دچار افت عملکرد شود)، تشخیص اسکیزوفرنی مطرح میشود. این اختلال معمولاً مزمنتر بوده و نیازمند درمان بلندمدت است.
پس به طور کلی : افرادی که بیش از شش ماه علائم روانپریشی دارند طبق معیارها اسکیزوفرنی تشخیص داده میشوند. اگر دوره علائم بین یک تا شش ماه باشد، تشخیص اسکیزوفرنی فرم است؛ و اگر کمتر از یک ماه باشد، «اختلال روانپریشی کوتاهمدت» نامیده میشود.
سایر تشخیص های افتراقی:
- بررسی دقیق سابقه پزشکی و مصرف دارو یا مواد مخدر
- معاینه جسمی و در صورت نیاز آزمایشهای خون و تصویربرداری مغزی
- افتراق از سایر اختلالات روانی و عوامل دارویی یا جسمی
کیس اسکیزوفرنی فرم

آقای «ک»، حسابدار ۲۸ ساله، دستگیر و توسط پلیس به اورژانس منتقل شد. ظاهر ژولیدهای داشت، فریاد میکشید و با مأموران درگیر میشد. او با صدای بلند خطاب به کسی فریاد میزد: «خفه شو! گفتم اون کارو نمیکنم!»؛ اما در پاسخ به سؤال درباره شنیدن صداها، آن را انکار کرد.
در معاینه، بسیار گوشبهزنگ بود؛ با کوچکترین صدا از جا میپرید و اصرار داشت که اگر فوراً فرار نکند، کشته خواهد شد. تا دو ماه پیش، شغل پایدار و روابط اجتماعی خوبی داشت. در یک شرکت معتبر کار میکرد، با نامزدش زندگی میکرد و دوستان زیادی داشت. اطرافیان او را فردی خوشبرخورد توصیف میکردند، هرچند گهگاه درگیر مشاجراتی میشد.
پس از جدایی ناگهانی نامزدش و ترک آپارتمان، ناراحت شد اما همچنان امیدوار به بازگشت رابطه بود. برای جلب نظر او، با گل و هدیه به محل کار یا خانهاش میرفت. زمانی که نامزدش بهصراحت اعلام کرد دیگر تمایلی ندارد، آقای «ک» متقاعد شد که او قصد دارد او را به قتل برساند.
این باور رفتهرفته زندگیاش را تحت تأثیر قرار داد. از ترس مرگ، زیاد مرخصی میگرفت، دیر به محل کار میرسید و اشتباهات زیادی مرتکب میشد. رئیسش هشدار داد که ممکن است اخراج شود، و آقای «ک» این را دسیسهای از سوی نامزد سابقش دانست. او باور داشت که رئیس هم برای کشتنش اجیر شده است.
صداهایی میشنید که او را تحقیر میکردند و میگفتند کارش را ترک کند، به شهر دیگری برود و از فکر نامزدش بیرون بیاید. اما او مقاومت میکرد، چون معتقد بود این کار به نفع آنهاست. با وجود ترس، به کارش ادامه داد و احساس میکرد قربانی تنها و بیدفاعی است.
شبها با کابوس از خواب میپرید، اما میتوانست دوباره بخوابد. وزن کم نکرده بود و علائم فیزیکی خاصی نداشت. عاطفهاش بین وحشت و خشم نوسان داشت. ذهنش فعال بود ولی نه پرتحرکی یا گشادهرویی داشت و نه اختلال شکلی در تفکر دیده میشد.در نهایت بستری و با داروهای ضدروانپریشی درمان شد. پس از چند هفته، علائم فروکش کرد و مدتی بعد از ترخیص توانست به کار خود بازگردد.
درمان اسکیزوفرنی فرم
روشهای درمان
- بستری موقت در بیمارستان برای پایش و مدیریت دقیق علائم
- داروهای آنتیسایکوتیک (مثلاً ریسپریدون) به مدت سه تا شش ماه
- تثبیتکنندههای خلقی در موارد مورد نیاز (لیتیوم، کاربامازپین، والپروات)
- رواندرمانی حمایتی برای کمک به درک تجربه روانپریشی
- در موارد کاتاتونیک یا افسردگی شدید، الکتروشوک درمانی (ECT)
اختلال اسکیزوفرنی فرم با شروع سریع و علائم مشابه اسکیزوفرنی در بازه یک تا شش ماه تعریف میشود و با درمان مناسب اغلب سیر خوشخیمتری از اسکیزوفرنی مزمن دارد. تشخیص بهموقع و درمان ترکیبی، شامل داروها، رواندرمانی و حمایت اجتماعی، نقش مهمی در بازگشت سریع به زندگی عادی و کاهش خطر پیشرفت دارد. پیگیری بلندمدت و حمایت خانوادگی کیفیت زندگی بیماران را بهبود میبخشد.
لطفا یادت باشه
این مطلب فقط برای آشنایی کلی دانشجوها، دانشآموزان و علاقهمندان به این اختلال نوشته شده، و هدفش ارائهی مشاورهی فردی یا درمان نیست. اگه فکر میکنی نیاز به کمک داری، حتماً با یه روانشناس یا روانپزشک معتبر صحبت کن.
📙 برای مطالعه بیشتر
- خلاصه روانپزشکی کاپلان و سادوک،دکترگنجی، جلد دوم، فصل 7، براساس DSM-5
خلاصه روانپزشکی کاپلان و سادوک (جلد 2) 2022/ دکتر رضاعی/ فصل 5
- www.verywellmind.com
- en.wikipedia.org
ماخذ: B2n.ir
چه قدر این مطلب براتون مفید بود؟
میانگین 5 / 5. افراد 1
