جان بی. واتسون : رفتارگرایی واتسون

واتسون رفتارگرایی بود که بر محیط‌گرایی نیز تأکید داشت. جمله معروف او چنین است:
«اگر به من دوازده نوزاد سالم بدهید و آن‌ها را در محیطی تحت نظارت من پرورش دهید، تضمین می‌کنم که می‌توانم هر یک از آن‌ها را فارغ از استعداد، گرایش، نژاد یا علاقه به یک دکتر، قاضی، تاجر، هنرمند یا حتی دزد و گناهکار تبدیل کنم»

یکی از علایق اصلی واتسون، مطالعه هیجان‌ها و شرطی‌سازی آن‌ها بود. او ادعا می‌کرد که در هنگام تولد، تنها سه واکنش هیجانی غریزی وجود دارد:

1.ترس

2. خشم 

3. عشق 

 ترس 

واتسون  بیان می‌کند که ترس در نوزاد هنگامی ظاهر می‌شود که او ناگهان پرتاب شود یا صدای بلندی بشنود. در چنین شرایطی، تنفسش تند می‌شود، دست‌هایش را مشت می‌کند، چشمانش باز می‌شود و گریه می‌کند. بنابراین تنها دو محرک غیرشرطی برای ترس وجود دارد: صدای بلند و از دست دادن تکیه‌گاه.

اما ترس‌های کودکان بزرگ‌تر مثل ترس از غریبه‌ها، حیوانات، تاریکی و غیره آموخته‌شده‌اند. مثلاً اگر پسربچه‌ای هنگام دیدن مار، صدای جیغ بلندی بشنود، مار به یک محرک شرطی تبدیل می‌شود.

خشم

خشم، در آغاز، پاسخ نوزاد به محدود شدن حرکات بدنی است. مثلاً اگر یک دختر دو ساله را در آغوش بگیریم و مانع رفتن او شویم، جیغ می‌زند، بدنش را سفت می‌کند و آن‌قدر گریه می‌کند که چهره‌اش کبود می‌شود. با گذشت زمان، خشم در موقعیت‌های متنوع‌تری مانند حمام کردن، لباس درآوردن یا رفتن به توالت نیز دیده می‌شود.

عشق

عشق نیز ابتدا با لمس، غلغلک دادن، تکان‌های آرام و نوازش برانگیخته می‌شود. کودک با لبخند زدن، خندیدن و غان و غون پاسخ می‌دهد. اگرچه واتسون هیچ ارتباطی با فروید نداشت، اما متوجه شد که این پاسخ‌ها اغلب با تحریک نواحی خاصی از بدن مانند نوک سینه، لب‌ها و اندام‌های جنسی که آن‌ها را “نواحی تحریک‌پذیر” می‌نامیم، ایجاد می‌شوند.

نوزادان در ابتدا دلبستگی خاصی ندارند اما به‌تدریج چهره مادر را به عنوان محرکی شرطی با احساسات مثبت مرتبط می‌سازند. بدین ترتیب، ابراز محبت نیز از طریق شرطی‌سازی سطح دوم آموخته می‌شود. با اینکه بیشتر نوشته‌های واتسون در این زمینه نظری و نامنظم‌اند، اما او معتقد بود سه هیجان اساسی می‌توانند با محرک‌های گوناگون همراه شوند و واکنش‌های جدیدی ایجاد کنند